Drie LUF-subsidies voor Leidse bètawetenschappers
In strijd tegen kanker, antibiotica-resistentie en wegwerpplastic: Ahmed Ali, Fredj Ben Bdira en Valerio Barbarossa ontvangen een LUF-subsidie voor hun innovatieve en maatschappelijk relevante onderzoek. Deze subsidies voor academisch talent vormen vaak een belangrijke springplank naar aanvragen bij NWO en andere grote subsidieverstrekkers.
Gratama Stichting & LUF
Fredj Ben Bdira (Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek) – Bacterial chromatin proteins as targets for new antibacterial agents, € 25.000
Het is één van de grootste uitdagingen in de gezondheidszorg: de strijd tegen antibiotica-resistentie. Ben Bdira gaat onderzoek doen naar een nieuwe manier om bacteriën te bestrijden: het ‘aanvallen’ van het zogenaamde H-NS-eiwit. ‘Dit eiwit is zeer belangrijk voor bacteriën’, vertelt Ben Bdira. ‘Het is verantwoordelijk voor de vouwing, organisatie en het aflezen van het DNA.’ Mutaties die leiden tot foutjes in H-NS hebben daarom grote gevolgen voor de fitheid van de bacteriën. Ben Bdira: ‘Er komen dan teveel genen tegelijk tot expressie, waardoor de bacterie zichzelf als het ware vergiftigt.’
Ben Bdira wil onderzoeken of het mogelijk is het H-NS-eiwit aan te vallen met kleine moleculen om dit effect na te bootsen. ‘We willen chaos creëren in de bacteriën en ze op die manier verzwakken.’
> Lees hier over de opvallende ontdekking die Ben Bdira recentelijk deed
Stichting Verpakking en Milieu & LUF
Valerio Barbarossa, (Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden), An environmental assessment of biodegradable bioplastics for use in a sustainable Dutch food system, € 75.000
Hebben we in de voedingsindustrie eigenlijk wel plastic verpakkingen nodig? ‘Plastic verpakkingen verlengen de houdbaarheid van levensmiddelen en verminderen organisch afval, dat verantwoordelijk is voor meer dan vijftig procent van de uitstoot van broeikasgassen in de voedselproductie,’ zegt Valerio Barbarossa. Desondanks kan plastic eeuwenlang in het milieu blijven voordat het wordt afgebroken. Bovendien breekt het af tot micro- en nanodeeltjes en zit het inmiddels in allerlei consumentenproducten, zoals bier en vis.
Gelukkig is er ook een alternatief, zegt Barbarossa: ‘Een omschakeling naar biologisch afbreekbaar bioplastic zorgt ervoor dat het verpakkingsmateriaal binnen korte tijd – meestal minder dan een jaar – volledig wordt afgebroken. Daarnaast kan bioplastic rechtstreeks uit voedselafval geproduceerd worden.’ Daarvoor gaat Barbarossa eerst de milieu-impact van de productie van bioplastic onderzoeken. ‘Inzicht in de verschillende milieu-afwegingen bij de omschakeling van plastic naar bioplastic kan helpen om maatregelen te nemen die leiden tot een haalbare productie van biologisch afbreekbaar bioplastic.’
Elise Mathilde Fonds & LUF
Ahmed Ali (Leiden Academic Centre for Drug Research), Circulating tumor cells: A novel target for noninvasive cancer diagnosis, € 25.000
‘Mijn collega's en ik van de onderzoeksgroep Medical Systems Biophysics and Bioengineering gaan de mogelijkheden onderzoeken van een nieuwe, multidisciplinaire aanpak voor de diagnose van kanker, die toepasbaar is op de meeste kankersoorten,’ zegt Ahmed Ali. Hij legt de noodzaak van zo'n aanpak uit: ‘De huidige gouden standaard in de kankerdiagnose is weefselbiopsie, waarbij een fysiek monster van de tumormassa wordt afgenomen en geanalyseerd. Dit proces is doorgaans ingrijpend en niet altijd uitvoerbaar, bijvoorbeeld in het geval van een tumor in de hersenen.’
Daarom wil Ali onderzoeken of het mogelijk is om kanker op te sporen in een klein bloedmonster uit het huidoppervlak, dat minder dan 10 milliliter bevat. ‘In dit monster zitten ongeveer 40-60 miljoen cellen. Bij kankerpatiënten zijn minder dan 100 van deze cellen zogenaamde circulerende tumorcellen – cellen die zich losmaken van de primaire tumor en in de bloedstroom van kankerpatiënten circuleren.’
‘Als we deze cellen kunnen signaleren en hun metabolisch profiel kunnen analyseren, kunnen we dit mogelijk gebruiken als biomarker voor de diagnose van kanker,’ vervolgt Ali. ‘Als deze techniek succesvol is, kan hij op de meeste kankersoorten worden toegepast en draagt hij dus in hoge mate bij aan het verbeteren van vroegtijdige opsporing en daarmee het vergroten van de overlevingskansen.’
Over LUF
Het Leids Universiteits Fonds (LUF) laat ambities tot bloei komen met de hulp van vele betrokken alumni. Het fonds richt zich op het ondersteunen van wetenschappelijke projecten van jonge wetenschappers en promovendi, het mede mogelijk maken van buitenlandervaringen voor studenten en bijdragen aan vernieuwende studentenactiviteiten.
Eens per jaar keert de Commissie Wetenschappelijke Bestedingen de LUF-subsidies toe aan Leidse wetenschappers. De middelen zijn afkomstig uit de Fondsen op Naam en vanuit de samenwerkingen met de Gratama-Stichting, de Stichting Elise Mathilde Fonds en de Stichting Verpakking en Milieu.